Bảo tàng Lâm Đồng | Lam Dong Museum

  • hinh1.jpg
  • hinh2.jpg
  • hinh3.jpg

Bài viết

Anh hùng Lực lượng vũ trang Mai Thanh Minh và câu chuyện tự mổ bụng chống chào cờ tại Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt

50 năm đã trôi qua, nhưng vết thương của người cựu tù năm xưa vẫn còn nhức nhối mỗi khi trái gió trở trời. Những khi ấy, ông lại xúc động nhớ về giây phút cùng đồng đội đấu tranh chống chào cờ - tự mổ bụng uy hiếp tinh thần địch tại Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt vào năm 1971…

AHLLVTND Mai Thanh Minh 01

Chân dung Anh hùng Lực lượng vũ trang Mai Thanh Minh.

Anh hùng Lực lượng vũ trang Mai Thanh Minh (tức Mai Bốn), sinh năm 1955 tại Đà Nẵng. Trước tình cảnh người cha bị giặc Mỹ bắn bị thương rất nặng được mẹ tần tảo chăm sóc tại bệnh viện Đà Nẵng, người anh trai đầu của ông đã thoát ly tham gia cách mạng, trọng trách chăm lo cho hai đứa em nhỏ đặt lên vai ông. Khi ấy, dù chỉ là một đứa trẻ 11 tuổi đang tuổi ăn tuổi lớn, nhưng hàng ngày ông phải đi chăn trâu thuê và tranh thủ mót khoai sắn để có bữa ăn cho hai đứa em thơ ở nhà. Trước tình cảnh gia đình ly tán, quê hương điêu tàn vì giặc Mỹ, lòng căm thù giặc đã thôi thúc ông phải làm cái gì đó để trả thù cho gia đình, đồng bào, quê hương. Ông quyết định gửi hai đứa em cho bà con xóm làng nuôi hộ để xin đi đánh Mỹ. Ông tham gia cách mạng từ tháng 4 năm 1967 tại đơn vị CK3 T89 Đặc công tỉnh Quảng Đà, khi mới 12 tuổi. Ông bồi hồi nhớ lại: “Lúc đó, tôi còn nhỏ quá nên lúc đầu mấy anh không nhận, nhưng vì lòng quyết tâm của tôi quá lớn nên các anh đành đồng ý và chỉ giao nhiệm vụ cho tôi làm liên lạc cho một đơn vị bộ đội”.

Ngày đầu tiên khi nhận nhiệm vụ, ông được đồng chí Hạc chỉ huy trao cho một tờ giấy khai sinh mang tên Mai Bốn và dặn kĩ rằng: “Từ giờ phút này, tên của em là Mai Bốn, cha là Mai Cà, mẹ là Trần Thị Dấm, chứ em không phải là Mai Thanh Minh nữa. Nếu bị địch bắt, em cũng nhớ khai như vậy!”. Sau ngày giải phóng, vợ chồng ông cùng các con đã về lại Đà Nẵng và mới biết được Mai Bốn chính là một liệt sĩ, em ruột của nữ Đại tá Anh hùng Lực lượng vũ trang Mai Thị Rân. Người mẹ già của liệt sĩ Mai Bốn đã xúc động nhận ông làm con trai, coi Mai Thanh Minh như phần còn lại của đứa con mình đã hy sinh…

Năm 1970, ông bị địch bắt sau một trận công đồn, sau đó tuyên án 10 năm tù khổ sai và đày ra Côn Đảo, khi ấy ông mới tròn 15 tuổi. Những tháng ngày bị giam cầm ở “địa ngục trần gian” này, dù nếm đủ mọi cực hình tra tấn của chế độ lao tù hà khắc, nhưng ngọn lửa đấu tranh trong ông luôn bùng cháy. Ông đã cùng những tù nhân ở đây kiên cường đấu tranh chống đàn áp, chống chào cờ và hát quốc ca của địch. Mai Bốn đã trở thành người tù cộng sản trẻ tuổi gan dạ được các chú, các anh yêu mến.
Vào tháng 11 năm 1971, địch đưa ông và 47 chiến sĩ nhỏ tuổi từ Nhà lao Kho đạn Đà Nẵng đến giam cầm tại Nhà lao Thiếu nhi Đà Lạt. Tại đây, ông cùng tập thể đồng đội vẫn kiên định chống chào cờ của địch. Sau thất bại của những chiêu trò dụ dỗ, dọa nạt, địch tiến hành đàn áp phủ đầu các chiến sĩ cách mạng nhỏ tuổi, từ không cho tù nhân tắm rửa, không được ra sân tắm nắng, đến ngược đãi hà khắc.

Những tù nhân thiếu nhi cốt cán đã tổ chức họp bàn bí mật, thống nhất cần phải có biện pháp đối phó. Qua kinh nghiệm, cách thức đấu tranh từ các nhà tù đã từng trải qua, mọi người nhận thấy có hai cách là sẽ tuyên bố tuyệt thực và tự mổ bụng. Tuy nhiên, nhận thấy đấu tranh tuyệt thực xác suất thành công thấp, hiệu quả tác động không cao, nên phương án mổ bụng được tập thể đồng lòng thống nhất. Kế hoạch mổ bụng là phải làm cho ruột lòi ra thì địch mới khiếp sợ, nhưng đồng thời phải bảo toàn tính mạng. “Lúc này, thâm tâm ai trong chúng tôi cũng đều nghĩ: nếu chết là thất bại, nhưng chết mà đồng đội được sống để chiến đấu với kẻ thù thì chết cũng là vinh quang”, ông nhớ lại. Lúc này, có 9 người xung phong mổ bụng, nhưng tập thể thống nhất chỉ thực hiện 5 người và phải bốc thăm để chọn. Ông là một trong số 5 người bốc thăm trúng.

Đúng như kế hoạch, vào khoảng 15 giờ ngày 20 tháng 11 năm 1971, địch đến các phòng giam công bố sẽ đưa những tù nhân chống đối về Khám lớn Chí Hòa. Địch còng tay các tù nhân cứ 2 người chung 1 còng. Theo sự phân công, anh Bảy Bồng (tức Lê Quang Khánh) phải luôn đi sát ông, cùng với anh Lê Cảnh là người còng chung với ông, để bảo vệ cho ông thực hiện thành công việc mổ bụng.

Đến 17 giờ cùng ngày, địch tuyên bố chưa có máy bay nên sẽ đưa số tù nhân này vào xà lim giam giữ. Theo kế hoạch, anh Nguyễn Văn Thu dõng dạt tuyên bố: “Nếu nhà cầm quyền Sài Gòn đàn áp tù nhân thiếu nhi, chúng tôi sẽ mổ bụng phản đối!”.

Cuộc đấu tranh nóng bỏng bắt đầu nổ ra, giọng ông như nghẹn lại khi kể về giây phút ấy: “Lúc đó, chúng tôi hô vang khẩu hiệu: “Đả đảo đàn áp - Hồ Chí Minh muôn năm! Đả đảo đàn áp - Hồ Chí Minh muôn năm!”. Tiếng hô vang khắp cả trại giam. Tiếp đó, anh Thu sẽ mổ bụng trước, xong đến bọn tôi sẽ đồng loạt mổ bụng theo. Tôi cầm lưỡi lam đã chuẩn bị sẵn rạch mạnh vào bụng mình. Nhát rạch thứ nhất, máu đã trào ra, nhưng các anh nhìn thấy vậy vẫn bảo: “Chưa đạt yêu cầu Bốn ơi!”. Nghe xong, tôi liền gắng sức rạch mạnh nhát thứ hai, nhưng có lẽ do cơ bụng cứng nên lưỡi lam bị gãy làm đôi. Tôi cầm nửa lưỡi lam đưa cho anh Bảy Bồng nhờ anh mổ tiếp, nhưng anh bảo: “Không được đâu, Bốn mổ tiếp đi!”. Tôi bèn gắng hết sức mổ tiếp một nhát nữa thì… ruột đã lòi ra!”. Sau này gặp lại, anh Bảy Bồng giải thích với ông rằng: “Nếu lúc đó anh mổ cho em, bọn địch sẽ vu cáo là do thù hiềm cá nhân, tù thiếu nhi tự mổ bụng sát hại nhau chứ không phải do đàn áp”.

Lúc ranh giới giữa sự sống và cái chết hết sức mong manh ấy, ông lấy lại can đảm và sự bình tĩnh, không dám thở mạnh. Sau một hồi địch đàn áp, khống chế, trên sân chỉ còn lại các anh Nguyễn Văn Thu, Thái Bá Tro, Bùi Văn Hiệp, Nguyễn Văn Út đang nằm, người đầy máu me. Địch xông tới quây lại, mở còng đưa Bảy Bồng và Lê Cảnh đi, còn ông nằm lại với vũng máu chảy lênh láng đầy dưới lưng.

“Lúc đó, có một tên lính cảnh sát dã chiến mang chiếc tô nhựa úp vào bụng tôi và băng lại rồi khiêng tôi lên xe đưa đến bệnh viện cấp cứu. Sau khi khâu lại vết thương, chúng đưa tôi về trại giam, không cho tôi nằm lại bệnh viện điều trị một ngày nào. Chúng nhốt chung các anh đã cùng tôi thực hiện hành động mổ bụng và các anh ấy bị chúng tra tấn không thương tiếc. Tại đây, anh em chúng tôi tiếp tục tuyên bố: nếu nhà cầm quyền còn tiếp tục đàn áp thiếu nhi, thì chúng tôi sẽ tuyệt thực phản đối và chúng tôi đã tuyệt thực 4 đêm 3 ngày. Đến ngày 23 tháng 11 năm 1971, địch đưa chúng tôi, người nào người nấy chi chít vết thương xuống xà lim để tiếp tục giam giữ, hành hạ. Đúng 21 ngày sau, vết thương ở bụng tôi đã bắt đầu liền da, dù không có một viên thuốc nào hay băng bó gì cả!”. Kể xong, ông bật cười hồn hậu và vén áo chỉ vào vết mổ năm xưa giờ vẫn còn dấu hằn chưa phai theo thời gian!

Cuối cùng, địch đành phải chấp nhận một số yêu sách của các tù nhân thiếu nhi và tất nhiên bọn chúng cũng không bao giờ để những chiến sĩ cách mạng nhỏ tuổi này được yên ổn. Đich dùng đủ mọi thủ đoạn tàn nhẫn, như chính sách dùng tù cai trị tù, dội nước lạnh hàng đêm vào các tù nhân giữa tiết trời Đà Lạt lạnh thấu xương, đánh tù nhân bằng roi điện, dùi cui, dây kẽm gai. Có lần, địch còn dùng bóng đèn điện đang nóng dí vào mặt anh Huỳnh Ngọc Huệ, làm da thịt anh bị cháy xém khét lẹt!... “Cơm thì chúng vắt nhỏ bằng nắm tay kèm với mấy hạt muối hột. Lúc đó, chúng tôi ăn cơm luôn có thêm vị mặn của máu, vì mỗi lần cơm đưa vào là kèm theo roi vọt, cùi chỏ… của mấy tên trật tự”, ông xúc động nhớ lại.

Đây chỉ là một trong những sự kiện của chuỗi ngày hoạt động cách mạng của đồng chí Mai Thanh Minh. Việc tự mổ bụng được coi là một hành động khiêu khích kẻ thù, thậm chí có thể hi sinh tính mạng, nhưng ngay thời điểm đó cho đến tận bây giờ, ông luôn cảm thấy mình thật vinh dự khi được đồng đội tin tưởng giao phó một nhiệm vụ quan trọng như vậy. Sau này, khi những người bạn tù thiếu nhi ngày ấy có dịp gặp gỡ, nhắc tới sự kiện năm xưa, mọi người thường bảo: “Chết như Mai Bốn thì anh em nhiều người chết được, nhưng sống như Mai Bốn thì chắc không nhiều người làm được!”.

AHLLVTND Mai Thanh Minh 02

Anh hùng Lực lượng vũ trang Mai Thanh Minh cùng người vợ thân yêu của minh
trong một chuyến về thăm lại Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt.

Chiến tranh đã lùi xa, nhưng những kí ức về nó vẫn khó phai mờ với Anh hùng Lực lượng vũ trang Mai Thanh Minh, hiện đang sống cùng vợ và con cháu tại huyện Đức Trọng, tỉnh Lâm Đồng. Vết thương năm xưa giờ đây vẫn còn hành hạ ông mỗi khi trái gió trở trời. Người vợ thân yêu của ông xúc động nói rằng: “Mỗi khi nhìn thấy vết sẹo ấy, cô lại khóc. Khóc vì sao anh có thể dũng cảm thực hiện hành động nguy hiểm như vậy. Khóc vì tự hào, vì những gì mà anh đã cống hiến cho sự nghiệp cách mạng!”.

Nguyễn Thị Lê Thảo