Bảo tàng Lâm Đồng | Lam Dong Museum

  • hinh1.jpg
  • hinh2.jpg
  • hinh3.jpg

Công tác nghiên cứu, sưu tầm và phát huy giá trị các di sản văn hóa phi vật thể tại Bảo tàng Lâm Đồng

Làn điệu Aria của người Churu

Lâm Đồng là tỉnh miền núi nằm ở cuối dãy Trường sơn - Nam Tây Nguyên, nơi có ba dân tộc bản địa sinh sống gồm Mạ, Cơho và Churu. Đây là ba dân tộc có tập quán canh tác nông nghiệp và tín ngưỡng thờ đa thần đã góp phần tạo nên sự phong phú, đa dạng các loại hình văn hóa phi vật thể (VHPVT) trên địa bàn tỉnh.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, cùng với những thay đổi về nhận thức, về kinh tế đã kéo theo sự giao thoa văn hóa mạnh mẽ giữa các dân tộc với nhau, đặc biệt là xu hướng đổi mới về đời sống sinh hoạt, nhiều hệ lụy về văn hóa bản địa dần hình thành. Nhiều tập quán sinh hoạt đã thay đổi, không gian văn hóa truyền thống dần thu hẹp, thậm chí đã không còn diễn ra, thế hệ trẻ không còn mặn mà nhiều với lối sinh hoạt văn hóa truyền thống…

Vấn đề đặt ra là cần bảo tồn, chọn lọc và phát huy kịp thời giá trị các di sản văn hoá nói chung và VHPVT dân tộc bản địa là vô cùng quan trọng và cấp bách, không chỉ có ý nghĩa về mặt văn hóa mà trước hết đó là nhiệm vụ chính trị để củng cố khối đại đoàn kết các dân tộc. Mặt khác, trong điều kiện mở cửa hội nhập, bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa vừa tạo sức đề kháng và là nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội.

Xác định mục đích, ý nghĩa đó, trong những năm qua Bảo tàng Lâm Đồng đã tập trung nghiên cứu, thực hiện nhiều chuyên đề khoa học, đẩy mạnh công tác sưu tầm về VHPVT. Đặc biệt từ năm 2012  đến nay, Trạm Vệ tinh Ngân hàng dữ liệu di sản VHPVT các dân tộc Việt Nam tại Bảo tàng Lâm Đồng chính thức đi vào hoạt động đã góp phần quan trọng vào việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản VHPVT trên địa bản tỉnh.

Các đề tài nghiên cứu của Bảo tàng Lâm Đồng bao gồm nhiều lĩnh vực, trong đó tập trung giới thiệu về di sản văn hóa dân tộc như các loại hình kiến trúc truyền thống, nghề thủ công truyền thống (nghề rèn của người Mạ; nghề dệt, nghề đan lát của người Cơ ho; nghề làm gốm, nghề làm đồ trang sức bằng bạc của người Chu ru…) Ngoài ra còn có các chuyên đề như: truyện cổ tích, ca dao tục ngữ của người Cơ ho; nghi lễ vòng đời của người Chu ru, phong tục hôn nhân của người Mạ… Đặc biệt, nhiều di sản VHPVT đã được chuyển hóa thành phim tài liệu như: Phim Lễ cúng lúa trổ bông, phim cồng, chiêng của người Cơ ho Sê rê; Ẩm thực, Hoa văn truyền thống của người Mạ; Dân ca, dân vũ, Tục bắt chồng của người Churu...

Ngoài ra, để làm cơ sở cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị các di sản VHPVT sau này, Bảo tàng Lâm Đồng tập trung khảo sát, nghiên cứu, sưu tầm nhiều loại hình văn hóa phi vật thể khác thông qua các sản phẩm văn hóa vật thể, vật dụng sinh hoạt hàng ngày như gùi, chóe, cối giã gạo; trang phục, trang sức… hay các hoa văn truyền thống trên các vật mang yếu tố tín ngưỡng - tâm linh như bàn thờ, cây nêu…

Có thể nói đây là kho tài sản dữ liệu quý giá về VHPVT trên địa bàn tỉnh đang được bảo tồn và phát huy tại Bảo tàng Lâm Đồng. Đồng thời, đây chính là các luận cứ khoa học giúp cho các thế hệ học sinh, sinh viên, khách tham quan học tập nghiên cứu, đặc biệt là cơ sở để các cấp ủy đảng, chính quyền hoạch định, xây dựng các chương trình, kế hoạch và chính sách về vấn đề bảo tồn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa các dân tộc trên địa bàn tỉnh; định hình những khu vực du lịch văn hóa độc đáo, hấp dẫn để thu hút khách du lịch đến với Bảo tàng Lâm Đồng nói riêng và toàn tỉnh Lâm Đồng nói chung.

Giáp Văn Thắng